ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ШИЫРШЫҚ ТОМЕРАПИЯ: СӘУЛЕЛІ ТЕРАПИЯДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТӘСІЛ

Сәулелену немесе сәулелік терапиядан пациенттер химиотерапиядан бетер қорқады. Ал шын мәнінде сәулелік терапия үлкен жетістіктерге қол жеткізді, оның барлық артықшылықтары Қазақстанда қолжетімді.

Кішкене статистика келтірейік: Қазақстанда жыл сайын 35 мыңға жуық онкологиялық ауру тіркеледі. Қатерлі ісікке шалдыққандардың көпшілігі еңбекке қабілетті жастағы адамдар. Тізімнің басында сүт безі обыры, өңеш обыры, асқазан обыры және өкпе обыры тұр.

Қазақстанда онкологиялық науқастар тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі аясында хирургиялық ем, химиотерапия (100 дәрілік зат), мақсатты терапия (15 дәрілік зат) және сәулелік терапия алады. Алматыда, Астанада, Семейде, Ақтөбеде және Қарағандыда бес жоғары мамандандырылған радиологиялық орталық бар, оларда әлемдегі ең жақсы сәулелік терапия аппараттары орнатылған. Сәулелік терапия обырды емдеудің ең көп таралған түрі болып табылады.

Сәулелік терапия қалай жұмыс жасайды?

Сәулелік терапия обыр жасушаларын жою немесе зақымдау үшін рентген, гамма сәулелері, электронды сәулелер, фотондар немесе протондар сияқты жоғары энергиялы бөлшектерді немесе толқындарды пайдаланады.

Адам жасушалары әдетте өсіп, жаңа жасушаларды қалыптастыру үшін бөлінеді. Бірақ обыр жасушалары қалыпты жасушалардың көпшілігіне қарағанда тезірек өседі және бөлінеді. Радиация жасушалардың ДНҚ-дағы молекулалық байланыстарды бұзады. Бұл үзілістер обыр жасушаларының өсуі мен бөлінуіне жол бермейді және олардың өліміне әкеледі. Жақын жерде орналасқан қалыпты жасушалар да сәулеленуге ұшырауы мүмкін, бірақ олардың көпшілігі қалпына келеді және қалыпты жағдайға оралады. Өйткені, жасуша неғұрлым белсенді түрде бөлінсе, сәулелену соғұрлым көп зиян келтіреді, ал обыр жасушалары сау жасушаларға қарағанда әлдеқайда жылдам бөлінеді.

Қазақстанда қатерлі ісікке шалдыққан адамдарға сәулелік терапия қалай қолданылады?

Қазақстанда сәулелік терапия келесі жағдайларда қолданылуы мүмкін:

• обырдың жалғыз (негізгі) емі ретінде;
• операция алдында қатерлі ісіктерді кішірейту үшін (адъювантты емес терапия);
• операциядан кейін, қалған обыр жасушаларының өсуін тоқтату үшін (адъювантты терапия);
• обыр жасушаларын жою үшін химиотерапия сияқты басқа емдеу әдістерімен бірге;
• обыр ауруынан туындаған симптомдарды жеңілдету үшін асқынған обыр ауруында (паллиативтік немесе симптоматикалық терапия).

Сәулелік терапияны кім ойлап тапты?

1895 жылы немістің физик профессоры Вильгельм Конрад Рентген сәулелердің жаңа түрін ашқанын хабарлады, ол бұл сәулелерді «Х-ray» деп атады, мұндағы - «х», математикалық теңдеулерде белгісіз шама. Рентген сәулелері бірден қолданыла бастады: бірнеше айдың ішінде диагностикаға, содан кейін обыр ауруларын емдеуге арналған жүйелер жасалды. Ісікті рентген сәулелерімен бірінші рет сәулелендіруші Чикаголық дәрігер Дж.Джиллман болды деп есептеледі. 1896 жылы қаңтарда ол операцияға келмейтін сүт безі обырымен ауыратын науқасын физик Груббеге жіберді. Шамасы, сеанстар сәтті өтті - Груббе кейінірек дәрігер ретінде білім алып, сәулелік терапиядан ақша таба бастады.

Бұл обырды емдеуге арналған алғашқы «X-ray-машинасы», 1902 ж

Басында сәулелік терапия панацея сияқты көрінді. Дәрігерлер тіпті қолдарындағы сәулеленудің күшін тексерді: егер тері қызарса, онда бұл дұрыс «эритема» мөлшері болып саналды. Радиацияның өзі денсаулыққа зиянды екені, әртүрлі ауруларды, соның ішінде обыр ауруын тудыруы мүмкін екені белгілі болғанға дейін көп жылдар өтті.

Сәулелік терапиядағы келесі қадам радийді қолдану болды - Пьер мен Мари Кюридің жаңалығы. Бұл сәулелік терапияның басқа түрі - толқындық емес, корпускулярлық түрі болды. Радий тұздары жай ғана ісік тіліктеріне енгізілді.

Содан бері радиология алға және жоғары қарай көптеген қадамдар жасады, жаңа радиоактивті элементтер ашылды, сызықтық үдеткіштер пайда болды, томография ойлап табылды. Сәулелік терапияның қазіргі әдістері рентгендік сәулеленудің алғашқы әрекеттерінен компьютердің тас балтадан айырмашылығы сияқты ерекшеленеді.

Бірақ осы уақытқа дейін обыр ең қорқынышты ауру болып қала береді, ал онкологияны емдеу адам төзгісіз ауыртпалық деп саналады. Іс жүзінде онкологиялық аурулардың көпшілігі ұзақ уақыт бойы емделмейтін аурулар тізімінен шығарылды, және тиімді емдеу ұзақ өмір сүруге мүмкіндік береді.

Томотерапия – Қазақстанда қолданылатын сәулелік терапияның жаңа түрі

Сәулелік терапияның ең инновациялық әдістерінің бірі - томотерапия. TomoTherapy емдеу жүйесі компьютерлік томограф негізінде әзірленген жалғыз сәулелік терапия жүйесі болып табылады. UMIT Халықаралық онкологиялық томотерапия орталығы (Астана, Қазақстан) адамдарға Accuray компаниясының TomoTherapy HD құрылғыларында ем алу мүмкіндігін берген Қазақстандағы және Орталық Азиядағы алғашқы медициналық орталық болды.

Томотерапия дегеніміз не?

TomoTherapy жүйесі компьютерлік томография (КТ) басқаратын сәулелік терапияға (IMRT) арналған инновациялық платформа болып табылады. Жүйе КТ сканеріне ұқсайды. Томотерапияның әрбір сеансы дәрігерлерге радиацияның ісікке жетуін және сау тінге әсерін барынша азайтуға көмектесу үшін төмен дозалы компьютерлік томографияны пайдаланады. Томотерапия туралы толығырақ мына жерден оқи аласыз: Томотерапия — добрая надежда для онкобольных және мына жерден: Томотерапия — онкологиялық ауруы бар науқастарға арналған жылы үміт.

Томотерапияның артықшылығы неде?

1. Томотерапия ісікке сәулеленудің ең жоғары дозаларын жеткізе алады, бұл ретте сау тіндердің сәулелену дозасын шекті деңгейден асырмайды. Сондықтан ол кез келген басқа сәулелік терапияға қарағанды тиімдірек. Ісіктің және қалыпты тіндердің нақты орналасуы бірінші сеансқа дейін анықталады, содан кейін компьютерлік томография көмегімен емдеу кезінде күнделікті тексеріледі.
2. Томотерапияның көмегімен бір сеанста өте көлемді ісіктерді сәулелендіруге немесе бірден бірнеше ісіктерді емдеуге болады.
3. Томотерапия – балалар мен ересектердегі лейкоз ауруында бүкіл денені сәулелендірудің жалғыз әдісі. Сүйек кемігін трансплантациялаудың бұрын толық сәулелендіру жүргізіледі және бұл лейкозды емдеуде әлдеқайда жақсы нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.
4. Томотерапия ең жоғары клиникалық нәтиже мен ең аз жанама әсерлерге кепілдік бере отырып, бастан аяққа дейін кез келген жерде ісіктің кез келген түрін емдеуге жарамды.
5. Балалар онкологиясын емдеудегі томотерапия - бұл балалардағы обырға сәулелік терапия жасағанда өсіп келе жатқан ағзаға зиян келтірмеу мүмкіндігі.

Томотерапия арқылы обырдың қандай түрлері емделеді?

1) Сүт безінің обыры

TomoTherapy әдісімен сәулелік терапиясы жүрек пен өкпе сияқты өмірлік маңызды органдарға тимей, сүт безі тініне бағыттала отырып сүт безі обырын емдеуге көмектеседі. Сәулелену дозасы ісікке еніп, тері реакциясын және сүт безінің фиброзын азайтады.

2) Қуық асты безінің қатерлі ісігі

Томоспиральды жеткізу тік ішекке және қуыққа дозаны азайтаотырып, қуық асты безі мен лимфа түйіндерін емдеуге мүмкіндік береді.

3) Өкпе обыры

Мөлшерлемесін жылдам азайту арқылы ісікті емдеу жүрекке, көкірекке және жұлынға сәулелену әсерін тигізбеуге көмектеседі.

4) Тік ішек обыры

Сәулеленудің қажетті мөлшерлемесі қалыпты тіндерге және аш ішекке әсер етпей, тік ішектің ісігіне жеткізіледі, осылайша уыттылықты төмендетеді.

5) Ми ісіктері

Бір мезгілде кешенді күшейту (SIB) арқылы бүкіл бас миды сәулелендіру ойлау функцияларын сақтауға мүмкіндік береді.

- - - - - - - - - - - - -

UMIT Халықаралық онкологиялық томотерапия орталығы емдеуді ақылы негізде де, ТМККК шеңберінде квота бойынша да көрсетеді. Науқастар UMIT орталығына info@tomo.kz мекенжайы бойынша қажетті құжаттарды тапсыру үшін тұрғылықты жері бойынша радиолог дәрігерге жүгінеді. Томотерапия орталығының дәрігерлері құжаттарды қарап, томотерапияның мүмкіндігі туралы шешім шығарады. Келесі кезекте пациент квота алуға өтініш береді, оны алған соң UMIT-ке келіп, осы жерде сәулелік терапия алады. Толығырақ мына жерден оқыңыз: АСТАНАДАҒЫ «UMIT» ОНКОЛОГИЯЛЫҚ ТОМОТЕРАПИЯ ОРТАЛЫҒЫНДА ЕМДЕЛУГЕ КВОТАНЫ ҚАЛАЙ АЛУҒА БОЛАДЫ