ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТОМОТЕРАПИЯ: ЖАТЫР МОЙНЫ ОБЫРЫНАН ҚАЛАЙ САҚТАНУҒА ЖӘНЕ ОНЫ ҚАЛАЙ ЕМДЕУГЕ БОЛАДЫ

Қазақстанда жыл сайын жатыр мойны обырының 1700-ге жуық жаңа жағдайы анықталып, 600 әйел осы дерттен көз жұмады. Дегенмен, жатыр мойны обыры алдын алуға болатын қатерлі ісік түрі болып саналады, өйткені жатыр мойны обырының көпшілігінің себебі адам папилломавирусы болып табылады. Бұл вирусқа қарсы вакцинация жатыр мойны обырының дамуын болдырмайды. Өкінішке орай, Қазақстанда вакцинацияның бұл түрі қолданылмайды. Сондай-ақ ВПЧ-нің канцерогенді штамдарын анықтап, емделіп, жатыр мойны обырынан қорғау мүмкіндігі бар.

Әйел нақты не істеу керек және өз денсаулығы үшін қалай күресу керек екенін онколог-гинеколог, жоғары санатты дәрігер, «UMIT» халықаралық онкологиялық томотерапия орталығының қызметкері Мариям Нұрқасымқызы Қойшықұлова айтып береді.

– Мариям Нұрқасымқызы, жатыр мойнының обыры алды ауруы дегеніміз не?

- Жатыр мойнының беті жалпақ эпителиймен, ал цервикалды арнасы цилиндрлік эпителиймен жабылған. Жатыр мойнының бетінен онкоцитологияға жағындыларды алу арқылы ісік алды және қатерлі ісік жағдайларын анықтауға болады, бұл ПАП сынағы деп аталады. Микроскоппен қарағанда бұл жасушалар қалыпты емес немесе атипті болып көрінуі мүмкін, яғни олар дер кезінде анықталып, емделмесе, қатерлі ісікке айналуы мүмкін. Бұл обыр алды зақымданулар жатыр мойнының интраэпителиальды неоплазиясы (CIN) немесе дисплазия деп аталады.

Жатыр мойны эрозиясы – бұл обыр алды жағдай ма?

- Жатыр мойнының эрозиясы - жатыр мойнының қалыпты жағдайы, онда цилиндрлік эпителий жалпақ эпителийге шығады. Бұрын оны псевдоэрозия деп атаған және күйдіру жолымен емдеген. Бірақ қазір эрозия күйдірілмейді, өйткені олар жатыр мойнының қалыпты жағдайы болып саналады. Егер жанама аурулар болса - вагинит, бактериялық вагиноз - онда, әрине, оларды емдеу керек. Ал эрозияның өзі, егер жасушаларда өзгерістер болмаса, емдеуді қажет етпейді. Оларды жай бақылайды.

Адам папилломавирусының қандай түрлері жатыр мойны обырын тудырады?

- Жатыр мойны обырының вирустық этиологиясы (шығу тегі) жақсы зерттелген және дәлелденген факт. АПВ-ның шамамен 100 түрлі штамдары бар. АПВ 16 және 18 түрлері ресми түрде канцероген деп жарияланды, яғни олар жатыр мойны дисплазиясын және жатыр мойны обырын тудырады. Бірақ басқа түрлері - АПВ 31, 33, 35-ті де ескеру керек, өйткені олар ықтимал канцерогендік факторлар болып саналады.

Адамның папилломавирусы кез-келген әйелдің денесінде болуы мүмкін, ол әйелдердің 70% -ында кездеседі, бірақ бәрі жатыр мойнында өзгерістерді тудырмайды. Иммундық жүйе көбінесе АПВ инфекцияларының басым көпшілігін бірнеше жыл ішінде жояды. Бірақ иммундық жүйенің әлсіреуімен, дененің басқа инфекцияларға төзімділігінің төмендеуімен ол белсендіріліп, эпителийде өзгерістер тудыруы мүмкін. Кез келген жағдайда, егер әйел өзінің денесінде АПВ бар екенін білсе, бұл процесс бақылауда болуы керек, уақытында дәрігермен кеңесіп, сынақтардан өту керек.

Әйел емделіп, АПВ-нан құтылған, бірақ қайта жұқтырған жағдайлар да бар. Бұл жыныстық серіктестердің жиі өзгеруімен немесе бір серіктес болса, орын алады, бірақ оның өз кезегінде көптеген басқа серіктестері бар. Бұл HPV-мен қайта жұқтыру қаупін арттырады.

Адам папилломавирусы әйелдер мен ерлерде обырдың басқа түрлерін де тудыруы мүмкін:

• вульваның обыры;
• қынаптың обыры;
• жыныс мүшесінің обыры;
• анальды обыр;
• тік ішек ісігі;
• кеңірдек ісігі.

- Пап-тесті қаншалықты жиі тапсыру керек немесе, не жақсырақ, АПВ-на талдау ма?

- АПВ – бұл вирустық инфекция, ол жасушалық өзгерістерге, дисплазияға әкеледі. In situ сатысы («обыр орнында») пайда болғанға дейін 3 жылдан 8 жылға дейін өтуі мүмкін.

Егер әйелде жатыр мойны дисплазиясы болса, АПВ, әсіресе 16 және 18 типтері диагнозы қойылса және әйел емделмеген болса, онда жатыр мойнының ауыр дисплазиясының in situ ісікке айналу қаупі жоғары.

Егер әйелде жатыр мойны обыры бастапқы, операцияға жарамды кезеңде анықталса және әйел емделмесе, онда жағдай нашарлап, операцияға жатпайтын обыр сатысына жетуі мүмкін. Сондықтан, біз, дәрігерлер, жатыр мойны эпителийіндегі өзгерістерді жіберіп алмау үшін әйелдерді үнемі денсаулықтарын бақылауға, гинекологтарға үнемі баруға, жарты жылда бір рет онкоцитологияға жағындылар тапсыруға шақырамыз.

- Онкоцитологияға жағындыны қалай дұрыс алу керек?

- Жатыр мойнында көп қабатты жалпақ эпителий, ал мойын өзегінде цилиндр тәрізді эпителий орналасқан. Ал жалпақ және цилиндрлік эпителийдің түйіскен жерінде жатыр мойны обыры үш есе жиі дамиды. Онкоцитология үшін жағынды алу үшін арнайы щеткалар бар, олардың көмегімен жатыр мойны каналында, әсіресе эпителийдің екі түрінің түйіскен жерінде сәл тереңірек 360 градусқа айналдыру керек. Жағындылар алынып, жасушалар қалыпты шығып, алты айдан кейін эпителий түйіскен жерінде әйелде обыр анықталған жағдайлар болды. Сондықтан жағындыны дұрыс алу өте маңызды.

- Жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың басқа түрлері обыр алды болуы мүмкін бе?

- Хламидиялар, трихомонус, герпес, цитомегаловирус (ЦМВ) өздігінен обыр алды жағдайларды тудырмайды, бірақ олар ағзада АПВ болған жағдайда дисплазияның даму қаупін арттыратын негізгі ауруларға жатады. Сондықтан кез келген жағдайда бұл инфекцияларды емдеу қажет.

Жатыр мойны обырының қауіптілігі - ⅡВ сатысының өзі операцияға жарамсыз. Обыр алды өзгерістерді уақытында диагностикалау соншалықты қиын емес, өйткені бұл зерттеу үшін визуалды локализация қол жетімді және тек жағындыны алған жеткілікті. Мен мұны ерекше атап өткім келеді, өйткені, өкінішке орай, біз өте жас пациенттерде таралып кеткен жатыр мойны обырын анықтаймыз. Олар емделеді, бірақ бұл кезеңде обырдан толық құтылу қиын, тек өмірді ұзартуға болады. Жатыр мойны обыры неғұрлым ертерек анықталса, емдеу неғұрлым ерте басталса, болжам соғұрлым жақсы болады.

- Темекі шегу және жатыр мойны обыры: байланыс бар ма?

- Адам папилломавирусы жатыр мойны обырының негізгі себебі болып табылады. Бірақ зерттеулер сонымен қатар темекі шегу мен темекі шегудің жатыр мойны обырының қаупін арттыратынын көрсетті. Ғалымдар темекі түтініндегі канцерогендер ДНҚ-ның зақымдалуын тудырады, содан кейін жатыр мойны обырының дамуына ықпал етеді деп болжайды. Сонымен қатар, никотиннің ұзақ мерзімді әсері жасуша пролиферациясының жоғарылауын және апоптоздың тежелуін (жасушаның қалыпты өлімін) тудыруы мүмкін, бұл кез келген обыр түрін дамыту ықтималдығын арттырады. Темекі шегетін адамдарда инфекциялармен күресетін ақ қан жасушалары да аз болады, бұл иммундық жүйенің ағзаны АПВ-нен қорғау қабілетін төмендетеді.

– Жатыр мойнының жарақаттары, түсік жасату, қиын босану – жатыр мойны обырының дамуына қалай әсер етеді?

- Көп туған әйел немесе ауыр босанудан кейін жатыр мойнының жыртылуы, жиі түсік жасату - мұның бәрі жатыр мойны арнасының кеңеюіне әкеледі, жатыр мойнының айналып кетуі орын алуы мүмкін. Жасанды түсік жасағаннан кейін гормоналды фон күрт өзгереді, бұл да қауіп факторы. Жатыр мойнының деформациясы көбінесе босану кезінде жыртылған жерді бұрыс тігуден кейін пайда болуы мүмкін. Жатыр мойнындағы тыртықты өзгерістер кезінде тіндердің трофикасы бұзылады және бұл жанама түрде жатыр мойны эпителийінің өзгеруіне әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, жатыр мойны арнасында шырышты тығын бар, оны сыртқы инфекцияның жатырға енуіне жол бермейтіндей етіп табиғат қамтамасыз еткен. Жатыр мойнындағы терең жыртылуларға байланысты тыртықты өзгерістер кезінде қынап ішіндегі орта өзгеруі мүмкін, бұл сырттан инфекцияға әкелуі мүмкін және бұл эпителий жасушаларының өзгеруіне жанама әсер етуі мүмкін.

Жатыр мойны обырының қаупін тағы не арттырады?

- АПВ қарсы вакцинаның болмауы: Бұл қауіпсіз және тиімді вакцина жатыр мойны обырының 80-90% тудыратын АПВ түрлерінен қорғайды. Оның болмауы обырды тудыруы мүмкін АПВ түрін жұқтыру қаупін арттырады;

- Иммундық жүйенің төмендеуі: иммунитеті төмен адамдар АПВ-не, демек, жатыр мойны обырына көбірек бейім.

- Жыныстық белсенділік: АПВ адамнан адамға негізінен жыныстық қатынас арқылы беріледі. Ерте жаста жыныстық қатынасқа түскен немесе серіктестері көп адамдар АПВ жұқтыру ықтималдығы жоғары;

- Генетика: Жатыр мойны обыры кейбір отбасыларда кездеседі. Жақын туыстары жатыр мойны обырына шалдыққан болса, бұл басқа әйелдердің отбасы мүшелерінің қаупін арттырады.

Жатыр мойны обырының ерте белгілерін қалай тануға болады?

- Жатыр мойны обырының ерте кезеңде белгілері әдетте болмайды. Көптеген әйелдер обыр жақын тіндерге енгеннен кейін ғана симптомдарды сезінеді.

Жатыр мойны обырының жиі кездесетін белгілері:

• етеккір үзілісінен кейінгі қанды бөлінділер және етеккір арасындағы қан кету;
• жанасудан кейінгі қанды блінділер (жыныстық қатынастан кейін);
• әйелдерде етеккір үзілісінен кейін қан кету;
• жыныстық қатынас кезіндегі ыңғайсыздық;
• қынаптан жағымсыз иісті бөлінділер;
• қынаптан қан аралас бөлінділер;
• кіші жамбас аймағындағы ауырсыну.

Жатыр мойны обыры қалай емделеді?

– Жатыр мойны обырын емдеу сатысына байланысты. Науқаста жатыр мойны обыры анықталған кезде, барлық қажетті тексерулерден кейін олар емдеу тактикасын талқылайды және әртүрлі мамандардан - хирург, рентгенолог, химиотерапевттен тұратын МДТ (мультидисциплинарлы топ) анықтайды. Ia сатысында хирургиялық емдеу жүргізіледі. Ib және IIa кезеңдерінде аралас емдеу жүргізіледі: хирургиялық және сәулелік терапия. IIb және III кезеңдерінде химио-сәулелік терапия, аралас сәулелік терапия жүргізіледі: қуыс ішілік және қашықтан.

Кез келген аймақтан жатыр мойны обырына шалдыққан науқастар UMIT халықаралық онкологиялық томотерапия орталығына хабарласа алады. Біз барлығында халықаралық стандарттарды ұстанамыз.

Астанадағы (Астанадағы) томотерапия – обырға қарсы сәулелік терапияның инновациялық әдісі

«UMIT» халықаралық онкологиялық томотерапия орталығы Қазақстанның астанасы Астана қаласында орналасқан. Орталықта Accuray (АҚШ) компаниясы шығарған екі томотерапия аппараты бар. TomoTherapy платформасы спиральдық сәулеленуді жеткізуге қабілетті әлемдегі бірінші жүйе болып табылады, бұл сәуле бөлігі пациенттің денесін 360 градусқа айналдырып, дәл кескінді басқаратын қарқындылығы модуляцияланған сәулелік терапияны (IG-IMRT) қамтамасыз етеді. Бұл әртүрлі кезеңдердегі онкологиялық ауруларды емдеудің жоғары дәлдікті, жекелендірілген және инвазивті емес нұсқасын ұсынады. Томотерапия туралы толығырақ мына жерден оқи аласыз:

Жатыр мойны обырын емдеудегі томотерапияның артықшылықтары

Сәулелік терапия жатыр мойны обырын емдеу әдістерінің бірі болып табылады және әдетте химиотерапиямен бірге қолданылады. Сәулелік терапияны басқа мүшелерге тараған немесе емделгеннен кейін қайта оралған обырды емдеу үшін де қолдануға болады. Дегенмен, қуық, аналық без, тік ішек және сан сүйегінің басы сияқты жақын органдарды сәулелендіру өмірге қауіпті жанама әсерлерге әкелуі мүмкін. Сондықтан сәулеленуді барынша дәлдікпен және ұқыптылықпен жеткізу өте маңызды.

TomoTherapy жүйесі сәуле мөлшерін үлгілеу мүмкіндігі бар пациенттің денесін 360 градуста бірнеше рет айналдыру арқылы ісіктерді тиімді емдеуге негізделген. Сәулелену мөлшері ісікке дәл сәйкес келеді және сау тінге минималды әсер етеді. Нәтижесі - зәр шығару және асқазан-ішек жолдарын сақтайтын ең тиімді сәулелік терапия.

Томотерапиямен емдеудің негізгі артықшылықтары:

• Операциясыз және инвазивті емес емдеу әдісі;
• Обырға жақсы бақылау жасау;
• Кең таралған жанама әсерлердің айтарлықтай төмендеуі;
• Пациенттердің көпшілігі емделу кезінде қалыпты әрекеттерін жалғастыра алады.

YMIT халықаралық онкологиялық орталықта томотерапия емін қалай алуға болады?

«ҮМІТ» онкологиялық томотерапия орталығында Қазақстан Республикасының тұрғындары үшін, және де коэффициенттерді ескере отырып жақын және алыс шетел азаматтары үшін томотерапия еміне белгілі баға бекітілген. Сонымен қатар, Қазақстан тұрғындары үшін бұл қызмет тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі аясында қолжетімді. Шетелдік азаматтар өздерінің сақтандыру полисі аясында орталықтың қызметтерін пайдалана алады: «ҮМІТ» халықаралық онкологиялық томотерапия орталығы сақтандыру компанияларымен келісім-шарт бойынша жұмыс істейді.

Подробнее от том, как можно оформить квоту на томотерапию можно узнать здесь:

Томотерапияға квотаға қалай рәсімдеу туралы қосымша ақпаратты мына жерден табуға болады:

АСТАНАДАҒЫ «UMIT» ОНКОЛОГИЯЛЫҚ ТОМОТЕРАПИЯ ОРТАЛЫҒЫНДА ЕМДЕЛУГЕ КВОТАНЫ ҚАЛАЙ АЛУҒА БОЛАДЫ