«UMIT» онкологиялық орталық бес жылдық жұмыс ішінде кімдерге көмектесті

TopDoc.me «UMIT» онкологиялық томотерапия орталығы (Астана) туралы бірнеше рет жазған болатын. Бұл инновациялық орталық Қазақстандағы онкологиялық ауруларды томотерапия құрылғыларын – компьютерлік томограф пен сәулелендіргіштің үйлесімі арқылы тиімді емдеумен айналысады. Томотерапия бүгінде онкологиялық науқастар үшін аз ауырсынып, тиімді емделудің нақты мүмкіндігі болып табылады. Балалар мен жүрек имплантаты бар науқастар үшін томотерапия әдісін қолдану айрықша маңызды.

«UMIT» онкологиялық орталығының жұмысы туралы толығырақ бас дәрігер Ержан Мұқатайұлы Шаяхметов айтып береді.

- Ержан Мұқатайұлы, 5 жылдан бері сіздің емхана обырды томотерапиямен емдеп келеді. Осы жылдар ішінде қандай елеулі жетістіктерге қол жеткізілді?

– Біздің орталық алғашқы науқастарды 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап қабылдай бастады. Содан бері біз айтарлықтай нәтижелерге қол жеткіздік, емделген науқастардың саны ғана емес, орталықтың дамуы оң өсімге қол жеткізілді.

«UMIT» онкологиялық томотерапия орталығы 5 жыл ішінде:

• Қазақстанда және Орталық Азияда бірінші болып сәулелік терапияның инновациялық әдісі – томотерапияны сәтті енгізді.
• Қазақстан Республикасының медициналық денсаулық сақтау мекемелеріне сәйкестігін анықтайтын ұлттық аккредитациядан «жоғары санат» нәтижесімен өтті.
• 2021 жылы денсаулық сақтаудағы қауіпсіздік пен сапа саласындағы стандарттау бойынша әлемдік жетекші жүйелердің бірі - Joint Commission International (JCI) акредиттеу сертификатын алды.
• Радиациялық онкологияның барлық аспектілері бойынша дамуына ықпал ететін ғылыми ұйым - ESTRO (European Society for Radiotherapy and Oncology) Еуропалық сәулелік терапия және онкология қоғамының мүшесі атанды. 2023 жылдың мамыр айында Австрияның Вена қаласында өткен ESTRO 23 конгрессіне қатысты.
• Жұмыс процесіне жасанды интеллектің озық технологиялары - медициналық кескіндермен жұмыс істеуге арналған MIM бағдарламалық жасақтамасын енгізді.
• Бес жыл ішінде алынған нәтижелерді қорытындылау және ғылыми зерттеулерді одан әрі дамыту және қолдау үшін өзінің ғылыми бөлімін құрды.
• Мемлекеттік тапсырыс аясында 1700 адамды томотерапиямен емдеуге қабылдады.

Біздің орталық:

• лейкозбен ауыратын балаларда бірегей Total Body Irradiation (TBI) процедурасын немесе сүйек кемігін толық сәулелендіру процедурасын жасады;
• ҰҒМО-мен бірлесіп бір мезгілде операцияларды – біртұтас этиологиясы жоқ екі немесе одан да көп патологиялық жағдайларды (онкология + кардиохирургия, онкология + гинекология, онкология + абдоминальды хирургия) біржолғы хирургиялық емдеуді жүзеге асырады;
• негізгі обыр ісігі мен алыстағы метастаздарға бірыңғай жоспармен сәулелік терапия жүргізетін Қазақстандағы жалғыз онкологиялық орталық;
• денесіне жасанды ырғақ жүргізушілер (кардиостимуляторлар, дефибрилляторлар) енгізілген онкологиялық науқастарға сәулелік терапия жасаған Қазақстандағы жалғыз онкологиялық орталық;
• педиатриялық сәулелік терапияны: бас сүйек-миын сәулелендіру, өкпені толық сәулелендіру, гиппокампты сақтай отырып миды сәулелендіру, седациямен сәулелік терапия жүргізетін

Қазақстандағы жалғыз онкологиялық орталық болып табылады.

Біз әлемдік аренаға шығуды және медициналық туризмді белсенді дамытуды жоспарлап отырмыз, ол үшін біздің орталық:

• шетелдік онкологиялық науқастарды томотерапиямен емдеуге тарту үшін «Медициналық туризмді дамытудың 100 қадамы» жеке бағдарламасын мақсатты түрде дамытады;
• Әзірбайжанда, Өзбекстанда, Тәжікстанда, Қырғызстанда денсаулық сақтау саласындағы халықаралық көрмелерге қатысты. Астана қаласы әкімдігінің жанындағы Медициналық туризм қауымдастығымен белсенді ынтымақтасады;
• «Денсаулық сақтау - KIHE 2023» Орталық Азиядағы ең ірі 28-ші Қазақстан халықаралық көрмесінде стендін таныстырды.

Сонымен қатар, 2023 жылдың 22 маусымда, біз, Ұлттық ғылыми медициналық орталық делегациясының құрамында ж»не Алматы көп бейінді клиникалық ауруханасымен бірге Шыңжаң медицина университетінде Қытайдың обырға қарсы қауымдастығы ұйымдастырған «Бір белдеу, бір жол» конференциясына қатыстық. Бұл кездесу «Бір белдеу, бір жол» жобасына қатысушы елдермен ең жаңа онкологиялық технологиялар саласындағы жан-жақты ынтымақтастықтың жақсы негізін қалады.

Сондай-ақ біздің орталықта онкологияны емдеудің кешенді тәсілі үшін:

• Сәулелік терапия – томотерапиямен қатар амбулаторлық химиотерапия кабинеті бар;
• ҰҒМО-мен серіктестікте жедел онкологияның барлық түрлері жүргізіледі;
• онкомаммология орталығы құрылды , томосинтезі бар цифрлық маммография жүргізіледі;
• эндоскопия бөлімі бар (колоноскопия, ВЭГДС, бронхоскопия);
• лазерлік хирургия кабинетінде процедуралар Asclepion MCL-31 (Германия) эрбиев лазерінде жүргізіледі;
• онкологиялық науқастарға кәсіби психологиялық көмек ұйымдастырылған;
• онкологияға қатысты барлық мәселелер бойынша ақпараттандыру бойынша білім беру жобасының жұмысына қолдау көрсетіледі.

- Балада денені толық сәулелендіру (ДТС) процедурасы - бұл шараның біздің еліміздегі жас пациенттер үшін маңызы қандай?

Біздің «UMIT» томотерапия орталығымыз 2022 жылдың қараша айында созылмалы лейкозбен ауыратын балалардың сүйек кемігін толық сәулелендіруді енгізді. Кондиционер режимінде сәулелендіру Ана мен бала ұлттық ғылыми орталығымен серіктестікте сүйек кемігін трансплантациялау алдында жүргізіледі. ДТС процедурасы үлкен жетістік болып саналады, өйткені бұл әдісті ТМД елдерінде ғана емес, сонымен қатар әлемде барлық онкологиялық орталықтар жүзеге асыра алмайды.

Егер бұрын лейкозбен ауыратын балалар сүйек кемігін трансплантациялау үшін шетелге шығатын болса, енді олар бұл көмекті осында, Қазақстанда ала алады. Сүйек кемігін трансплантациялау алдында балаға сүйек құрылымдарын, бүкіл дененің жалпы сүйек кемігін сәулелендіру, барлық жасушалық элементтерді жою қажет, осылайша кейінірек онкогематологтар сүйек кемігін трансплантациялауды жүзеге асыра алады. Бұл әдісті қолдану нәтижесінде донорлық сүйек кемігінің өміршеңдік деңгейі 80% құрайды.

Бұл біздің онкологиялық орталық үшін ғана емес, бүкіл Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесі үшін айтулы оқиға. Біз бірінші шеберлік сабағын «Дмитрий Рогачев атындағы НМИЦ ДГОИ» ФГБУ шақырылған мамандарымен бірге өткіздік. Содан кейін біздің команда денені толық сәулелендірудің бес процедурасын орындады. Қазір тағы екі бала процедураға дайындалуда.

– Сіздің орталықта тағы қандай бірегей процедуралар жасалады?

- Біз онкологиядағы барлық дерлік нысандар мен нозологияларды (обыр түрлері) сәулелендіруді жүзеге асырамыз. Қаңқа сүйектерінде: қабырға, омыртқа, жамбас сүйектерінде метастаздары бар қуық асты безінің қатерлі ісігіне бір ғана жоспар, яғни негізгі ісікті және метастазды сәулелендіруді жүргізетін Қазақстанда жалғыз орталықпыз. Дәрігерлер біздің орталықта сәулелік терапиядан өткен барлық науқастармен байланыста және біз оның нәтижесін көріп отырмыз: олар әлеуметтік бейімделген, орган функциялары сақталған жағдайда өмір сүреді.

Бізден басқа ешкім жүрек-қан тамырлары патологиясы бар ауыр онкологиялық науқастарға сәулелік терапия жүргізбейді. Мұндай науқастар негізінен егде жастағы адамдар, көпшілігіне жасанды ырғақ жүргізушілер, кардиостимуляторлар, кардиодефибрилляторлар енгізілген. Ал егер, мысалы, мұндай науқастарда өңештің обыры болса, онда басқа дәстүрлі сызықтық үдеткіштерде сәулелік терапияны жүргізу мүмкін емес. Осы имплантацияланған кардиохирургиялық құрылғыларды қорғай отырып, өңеш обырына сәулелік терапия жасай аламыз.

Біздің медициналы физиктер командамыз әлемдік стандарттар бойынша жалпы доза 0,5 Гр жетуі мүмкін екендігіне қарамастан, кардиостимуляторлар қабылдайтын пациенттердің емдеудің бүкіл кезеңінде алатын дозасын 0,1-0,3 Гр дейін төмендетуге қол жеткізді. Қазақстанның онкологиялық орталықтарының ешқайсысы, бізден басқа, бүгінде денесіне жасанды ырғақ жүргізішулер енгізілген онкологиялық науқастарды емдеуді қолға алмайды, ал жалпы кардиохирургиялық аппараттардың болуы сәулелік терапияға қарсы көрсеткіш болып табылады. Біз мұндай науқастарды емдеуге кез келген жаста қабылдаймыз - ең үлкен науқас 91 жаста болды.

JCI аккредитациясынан өткен Қазақстандағы жалғыз жеке медициналық орталықсыз. Бұл неліктен маңызды және пациенттерге қандай пайдасы бар? Қайталама аккредитацияға қалай дайындаласыз?

– Біз аккредитациядан 2021 жылы өттік. Аккредиттеу біздің орталықтың емдеудің халықаралық стандарттарына сәйкестігін растайды, оның ішінде ғимараттың өзі, құрал-жабдықтар, барлық емдеу бөлмелері – мұның барлығы пациенттердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Мұндай аккредиттеу бізге медициналық туризмді дамытуға мүмкіндік береді, пациенттердің сенімін оятады, өйткені орталық онкологиялық ауруларды емдеуде, соның ішінде сәулелік терапия, химиотерапия, мамандардың кеңестері және т.б. бойынша халықаралық стандарттар бойынша жұмыс істейді.

JCI - бұл жағдайдың қалай болуы керектігі туралы өзіндік бір жарғы. Мысалы, «клиент жолы» сияқты параметрді алайық. Клиент бізді оңай таба алатындай ол мүмкіндігінше қысқа болуы керек. Ол үшін біз әлеуметтік желілерде, YouTube- те, теледидарда, іздеу жүйелерінде белсенді қатысуды қолдаймыз. Сайтымыз 4 тілде жұмыс істейді: қазақ, орыс, ағылшын және қытай.

Бүгінгі күні әлем бойынша тек 1034 клиника осындай JCI аккредитациясын алған. Ел имиджі үшін жұмыс істеп жатырмыз деп айта аламыз: Қазақстанда әлемдік стандартпен жұмыс істейтін емхана бар. Сондай-ақ маңыздылығы – медициналық туризм бағыты тек емделу ғана емес, Қазақстанның тарихи көрікті жерлерімен таныстыру бағдарламаларын да қамтиды.

Аккредиттеу 3 жылға беріледі. Келесі жылы біз аккредиттеуді растаймыз. Біз JCI талаптарын санитар, байланыс орталығы, тіркеу бөлімінен бастап дәрігерлерге дейін орындаймыз, бірақ талаптар жыл сайын артып келеді. Бізге үнемі шарттарға енгізілген өзгерістер жіберіліп отырады, біз оларды бірден жұмысқа енгіземіз.

- MIM бағдарламалық жасақтамасын, жасанды интеллект технологияларын енгізіп жатырсыз. Бұл қандай бағдарламалар және олар пациенттерге не үшін қажет?

- МIM бағдарламасы енгізілгенге дейін емдеуді жоспарлау процесі 4-5 күнге созылды, енгізілгеннен кейін ол 1 күнге дейін қысқарды. Содан кейін біз бағдарламаны жаңартып, емдеуді жоспарлау уақытын 1-2 сағатқа дейін қысқартуға қол жеткіздік.

Бұл іс жүзінде қалай болады? Пациент өзінің ауруы туралы ақпаратты біздің электронды поштамызға жібереді. Біздің дәрігерлер көп салалы топ құрамында әрбір жағдайды қарап, науқасты орталыққа емделуге шақырады. Науқас мамандардың алғашқы консультациясынан өтеді және КТ симуляциясына барады, онда ісіктің бірқатар суреттері алынады. Алынған суреттердің негізінде MIM жүйесі қорғауды қажет ететін барлық мүшелерді белгілейді. Егер бұрын бұл жұмысты онколог-радиологтар компьютердегі арнайы бағдарламалар арқылы жасайтын болса, қазір MIM өзі бұл жұмысты небәрі 5-10 минутта жасайды. Радиолог тек ісіктің өзін - сәулеленуді қажет ететін аймақты белгілейді. Содан кейін физиктер халықаралық емдеу хаттамаларына сәйкес дозаны есептеуге кіріседі.

Осыдан кейін «сәулелену картасы» жасалады, ол фантомда - науқастың денесін имитациялайтын арнайы құрылғыда тексеріледі. Радиологтарды деректермен қамтамасыз ету үшін фантом томотерапия аппаратында сәулеленеді. Мұның бәрі адамның араласуынсыз жүзеге асады, яғни барлық кезеңде адам қателігі барынша азайтылады. Жоспар дұрыс құрастырылды, дозалар дұрыс таңдалды, маңызды аймақтар қорғалды - содан кейін ғана науқасты емдеуге алуға болады.

Бұл тәсіл эзофагит, гастрит, цистит, дерматит және т.б. түріндегі сәулеленуден кейінгі асқынулардың күрт төмендеуін қамтамасыз етті.

МIM бағдарламасында бұлттық дерекқор бар, біздің әрбір жаңа істеріміз де осы дерекқорға жүктеледі және әрбір жаңа жағдайда MIM автоматты түрде біздің тәжірибемізден және басқа клиникалардың тәжірибесінен үйренеді.

– Сіздің мамандарыңыз ESTRO 2023 халықаралық конгрессіне қатысты. Бұл қандай конгресс және оның маңызы неде екенін айтып берсеңіз?

– ESTRO – радиациялық онкологтардың еуропалық ғылыми қоғамы, ол жыл сайын әлемнің түкпір-түкпірінен мамандарды біріктіретін халықаралық конференциялар өткізеді. Ғылыми семинарлар, шеберлік сабақтары, дәрігерлер арасындағы жеке қарым-қатынас – осының барлығы мамандарды барынша байытады. Мәселен, орталықтың медициналық физиктер бөлімінің басшысы Танжас Шаяхметов сол жерде томотерапия аппаратының өнертапқышы, доктор Томас Рокуэлл Макимен әңгімелесті.

Осындай конференцияларға қатысу біздің орталықтың дұрыс бағытта дамып келе жатқанына сенімділік береді. Біз апта сайын жаңартылатын халықаралық хаттамалар бойынша жұмыс істейміз. Біз әлемдік тәжірибеден қалыспаймыз деп айта аламын, тіпті кейбір мәселелер бойынша өзгерістерді болжап отырмыз, бұл біздің ұжым жұмысының деңгейін растайды.

UMIT орталығының қызметкерлері – радиациялық онкологтар, медициналық физиктер ESTRO мүшелері болып табылады.

– Онкологиялық орталық тағы кіммен ынтымақтасады?

- Біз Қырғызстанға, Өзбекстанға және Тәжікстанға сапарда болдық, онда ҰҒМО-мен бірге біздің медицинамызды таныстырдық. Бұл сапарларға Қазақстанның ең үздік клиникалары қатысып, біздің жетістіктерімізді көрсетті. Осы сапарларда мен баяндамалар жасадым.

Астана қаласы әкімдігі жанындағы Медициналық туризм қауымдастығымен де ынтымақтастықты бастадық. Бірлестік басшысы Кристина Крисмус біздің томотерапия орталығының жұмысымен танысып, JCI халықаралық аккредитациясы туралы біліп, енді бізді халықаралық көрмелерге шақырады. Әзірбайжан астанасы – Баку қаласында өткен көрмеге барып, стендімізді таныстырдық.

– Сіздің жұмысыңыздың нәтижесінде Қазақстан азаматтары бұл үшін шет елдерге бармай-ақ, халықаралық стандарттар бойынша ең заманауи онкологиялық ем алу мүмкіндігіне ие болды.

–Шетелге шығып, онкологияны емдеу мүмкіндігі екінің бірінде бола бермейді. Тіпті, Түркияның немесе Оңтүстік Кореяның танымал клиникаларына барып, ем алып жатқандар қазір олардан сұрақты мынадай сұрақтарды жиі естіп жүр: не үшін бұл жаққа келдіңіз, сізде Қазақстанда UMIT онкологиялық орталығы бар, онда сәулелік терапия мен химиотерапия ең жоғары халықаралық деңгейде жүргізіледі ғой.

Біздің орталық Қазақстанның барлық онкологиялық диспансерлерімен серіктестік қарым-қатнас орнатқан. Көптеген ауыр жағдайлар, мысалы, сәулеленуі өте қиын болатын сопақша мидың ісіктері бірден бізге жіберіледі. 5 жыл ішінде Қазақстандағы онкологтардың барлығы дерлік біз туралы біліп, қажет болған жағдайда өз пациенттерін бізге, UMIT томотерапия орталығына емдеуге жібереді. Бұл біздің шағын жеке онкологиялық орталықтың үлкен жетістігі.

– Басқа қай елдерден емделуге келеді? Олар сіздің клиникаңыздың мүмкіндіктері туралы жиі қайдан естиді? Шетелдік науқас үшін онкологиялық емдеудің негізгі артықшылықтары қандай?

-Бұрын айтып өткенімдей, біз әлеуметтік желілерде, YouTube, теледидарлар, осы елдердің тілдеріндегі баспасөз-релиздері бар әртүрлі елдердің жаңалықтар сайттарында болуға тырысамыз.

Біз өзіміз медициналық орталықта «Медициналық туризмді дамытудың 100 қадамы» бағдарламасын әзірледік, оның барлық кезеңдерін өзіміз үшін кезең-кезеңімен анықтадық.

Өкінішке орай, бұл бағытта әлі де кедергілер бар. Мысалы, мемлекеттік деңгейде медициналық туризм туралы заң қабылданбаған және сәйкесінше салық салу мәселелері реттелмеген. Шетелдік туристерден валюталық төлемдерді қабылдайтын медициналық орталық ретінде бізге салық салынады.

Ковидке дейінгі кезеңде бізге Америкадан, Франциядан және көрші елдерден медициналық туристер келетін. Қытайда біздің орталықтағы томотерапия қызметтеріне де қызығушылық танытуда. Ресейден, ТМД елдерінен, Шығыс Еуропадан және Орталық Азиядан сұраныстар түседі. Әр істі қараймыз, хат жазысып, емделуге шақырамыз. Өткен жылмен салыстырғанда өтініштердің өсімі 200 пайызды құрады.

– Орталықты алдағы бірнеше жылда дамыту жоспарлары туралы айтып өтсеңіз.

- Біз өз бағытымызды обырды ерте диагностикалау деп белгілеп отырмыз, сондықтан томотерапия бөлімінен бөлек онкомаммология орталығын, эндоскопиялық бөлімшесін аштық. Бізде обырды ерте анықтау үшін қажет нәрсенің бәрі бар.

Әрине, біз халықаралық қауымдастыққа ұсынатын бірегей сауда өнімі - бұл томотерапия.

Сәулелік терапия әдетте химиотерапиямен біріктірілгендіктен, амбулаторлық химиотерапия кабинетін аштық. Онкологияны хирургиялық емдеу ҰҒМО-мен ынтымақтастық аясында жүзеге асырылады. Сондықтан бізге емделуге келген онкологиялық науқасқа біз сәулелік терапияны да, химиотерапияны да ұснамыз, қажет болған жағдайда онкологиялық хирургия аясында хирургиялық араласулар жасаймыз - бұл нейрохирургия, асқазан-ішек хирургиясы, онкогинекология, онкоурология.

Біз жүрек-қан тамырлары патологиясы бар және коронарлық шунттауды қажет ететін онкологиялық науқастарды емдеуді қолға аламыз. Алдымен, кардиохирургтер операция жасайды және олар аяқтағаннан кейін онкохирургтер бір уақытта, бір анестезиямен ісікке операция жасайды. Сол сияқты, басқа жүйелердің қатар жүретін аурулары бар науқастарға операция жасалады, яғни екі ауыр патология бір анестезиямен емделеді. Мұндай араласу түрлері Қазақстанның ешбір клиникасында жүргізілмейді.

Жақын арада біз томотерапия аппаратының бірін жаңартуды жоспарлап отырмыз, бұл емдеу уақытын айтарлықтай қысқартады. Біз алғаш бастаған кезде бір науқасты дайындау және емдеу 50 минутқа дейін созылды. Бірақ бірте-бірте тәжірибе жинақталған сайын уақыт қысқарып, қазір 20 минутқа жеттік. Жаңартқаннан кейін уақытты 10-15 минутқа дейін қысқартамыз деп үміттенеміз. Әрине, емдеу сапасын сақтай отырып, барлық қауіпсіздік стандарттарын және емдеудің барлық халықаралық хаттамаларын сақтай отырып. Дайындық пен емдеу уақытын қысқарту арқылы біз томотерапияны қажет ететін көптеген пациенттерді қабылдай аламыз.

Біз сондай-ақ ересек пациенттер үшін ДТС процедурасын іске қосуды жоспарлап отырмыз, ол үшін компьютерлік томографияның апертурасын 70 см-ден 90 см-ге дейін арттыру керек.

Жаңартудан кейін бізде тыныс алумен синхрондау функциясы болады. Өкпе, бауыр сияқты қозғалмалы мүшелердің ісіктерін мұндай синхронизациясыз сәулелендіру өте қиын. Жаңарту сәулелік терапияны дәлірек жүргізуге мүмкіндік береді.

Сондай-ақ басым бағыттардың бірі - медициналық туризмді одан әрі дамыту болып табылады. Біз дайындық кезеңінен өттік, енді оны әлемдік нарықта белсенді түрде дамытамыз.

Сонымен қатар, ғылыми бөлім құрып, онкологияны емдеудегі тәжірибемізді қорытындылайтын кез келді.

Біздің миссиямыз: Обыр - өлім үкімі емес. Біз онкологиялық науқастарға психологиялық қолдау ұйымдастырдық, негізгі ойды жеткізу үшін науқастар арасында ағарту жұмыстарын жүргіземіз: обырды ерте кезеңде емдеу оңайырақ.

Мен командамызды мақтан тұтамын. Біздің ұжым тату-тәтті, әрқашан бір-бірін қолдайтын, әрқашан жаңа білімге ұмтылатын ұжым. Біздің орталық онкологиялық ауруларды емдейтін жетекші ғылыми медициналық орталықтардың бірі ретінде бүкіл әлемге танымал болатынына шын жүректен сенемін.